Tijdens de derde week van de Rechtsstaat verzorgde Annemarie Kok, promovenda aan de Universiteit Leiden, de TRIASlezing met de titel: Wat vergt de democratische rechtsstaat van politici?

Actueler kon het onderwerp niet zijn in deze tijd van een demissionair kabinet en op komst zijnde verkiezingen. In haar lezing betoogde Annemarie dat het Nederlandse openbaar bestuur vaak te weinig oog heeft voor rechtsstatelijke uitgangspunten, al dan niet vastgelegd in de Grondwet. Volgens haar is het staatsbestel in de afgelopen veertig jaar vager geworden, is de overheid minder robuust, laat de kwaliteit van wetgeving vaak te wensen over en worden publieke belangen niet altijd goed behartigd. Om tot een serieuzere politiek-bestuurlijke omgang met ‘de rechtsstaat’ te komen, is het volgens haar allereerst nodig om de inhoudelijke betekenis van dit staatsconcept te verhelderen. Haar proefschrift wil hierin helderheid bieden. Ze benadrukte daarbij wat een democratische rechtsstaat concreet van politici vraagt, zoals ze eerder schreef in het NRC-artikel ‘Een serieuze rechtsstaat moet het uitgangspunt zijn van elke politieke partij’.

Na deze inleiding gingen de deelnemers in groepen uiteen en bespraken zij of het idee van de democratische rechtsstaat vaak wordt genegeerd in politiek-bestuurlijk handelen, en wat daar de oorzaken van zijn. Ook werd besproken hoe dit ideaal sterker naar voren kan komen bij de wetgever en welke rol de Grondwet daarbij speelt.

De TRIASlezing werd afgesloten met een borrel, die tevens de mogelijkheid bood om in het kader van het ‘buddy-project’ aan een deelnemer uit een andere staatsmacht te worden gekoppeld.

Waarom informele TRIASbijeenkomsten?
Hoe gaat het met de TRIAS in ons land? Het lijkt erop dat de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht de afgelopen decennia vooral naar zichzelf hebben gekeken zonder aandacht voor de gezamenlijke taak. Daardoor dreigt de met de TRIAS juist beoogde balans tussen deze staatsmachten verstoord te raken. De Rechtbank Den Haag, SSR en de Academie voor Wetgeving willen dat met het TRIASproject veranderen. Dit initiatief beoogt de staatsmachten met elkaar in contact te brengen en te houden, door onder andere:

• informele bijeenkomsten te organiseren;
• aandacht te besteden aan de andere staatsmachten binnen de opleiding tot jurist bij het rijk en de opleiding tot rechter en in dat kader stages aan te bieden;
• deelnemers die dat willen als buddies aan elkaar te koppelen;
• blogs, actualiteiten en evenementen te delen via een besloten LinkedIn groep.

Alleen als we elkaars rol écht kennen, kan onze democratische rechtsstaat floreren!